Twee weken geleden gingen we bij ProRun in op de invloed van de temperatuur en relatieve luchtvochtigheid op je marathontijd. Vorige week hadden we een voorbeschouwing van de Olympische marathon in het hete Sapporo. In dit artikel komen we met de nabeschouwing. En passant kijken we naar de baanwedstrijden 5.000 m en 10.000 m in Tokio. De spotlights staan in dit artikel op de Olympische marathon van kanjer Andrea Deelstra.
Temperatuur
De invloed van temperatuur en relatieve vochtigheid op je tijd is groot. De natteboltemperatuur is de bepalend factor. Hoe dat precies zit, kun je nalezen in ons boek Hardlopen met Power!. De essentie is dat die invloed kleiner is naar mate de afstand korter is. Bij de 5.000 meter op de baan heeft het een beperkte betekenis. In een marathon telt het aan.
Het is als factor zelfs zo belangrijk dat de marathon vanwege de gezondheidsrisico’s voor de atleten niet in Tokio maar in het iets koelere Sapporo is gelopen. Sapporo ligt hemelsbreed 800 kilometer noordelijk van Tokio.
De verplaatsing bleek een verstandig keuze. De gevoelstemperatuur tijdens de marathon voor vrouwen in Sapporo was 7°C lager dan in het op dat moment door donderbuien geplaagde Tokio.
De mannen stonden een dag later aan de start. Voor de mannen had de verplaatsing niet gehoeven. De gevoelstemperatuur was zondag in Sapporo juist 4°C hoger dan in het door een tropische depressie geplaagde Tokio.
Tien uur voor de start van de marathon van de vrouwen werd de starttijd vervroegd van 07:00 uur naar 06:00 uur in de ochtend. In de afbeelding hieronder met de weersvoorspelling kort voor de marathon op zaterdagochtend 7 augustus 2021 kun je zien dat dit voor de deelneemsters een welkome wijziging was. Je zou denken dat de marathon voor de mannen een dag later ook vervroegd zou worden. Dat was niet het geval.
De resultaten
Op de weg hebben we te maken met nieuwe revolutionaire schoenen met een carbonplaat. Er wordt daarmee zo’n 4% sneller gelopen. Op de baan kennen we deze ontwikkeling nu ook. De nieuwste baanschoenen zijn ongeveer 2% sneller.
Daar komt de gloednieuwe atletiekbaan in Tokio nog bij. Het kunststof van de baan van fabrikant Mondo geeft energie terug aan de atleten, als bij een trampoline. Het tijdsvoordeel van de Mondo-baan zou 2% bedragen. Baanatleten zijn door deze technologische ontwikkelingen bij elkaar 4% sneller zijn dan in het verleden.
In onderstaande tabel hebben we gegevens van de marathon, 10.000 m en de 5.000 m gezet. Het procentuele verschil met de wereldrecords is hier ook af te lezen. Het regende in Tokio records, maar ondanks de productontwikkelingen niet op deze afstanden.
Dat komt door de invloed van het weer in Sapporo en Tokio, het ontbreken van hazen in de wedstrijden, en het gegeven dat het bij de Olympische Spelen vooral om de medailles gaat en minder om de tijden. De atleten lopen een tactische wedstrijd en niet per se de snelst mogelijke.
De gegevens in de tabel maken het misschien niet meteen duidelijk. De beelden die we zagen wel: de atleten hadden last van de warmte. Velen moesten opgeven en uitstappen.
Dat er geen wereldrecords zijn gelopen, maakte de spelen niet minder boeiend. We hebben geen woorden genoeg voor de prestaties van Sifan Hassan. Zowel op de 5.000 en 10.000 m liep Sifan op overweldigende wijze naar goud. Achteraf werd bekend dat Sifan met pijn in haar benen heeft gelopen. Dat weerhield haar niet om op onnavolgbare wijze te versnellen. Om het in context te plaatsen: de laatste 100 meter van de 10.000 liep Sifan Hassan in 13.6. De laatste 100 m van Faith Kipyegon in de 1.500 m ging in 15.4. Athing Mu deed 14.0 over de laatste 100 meter van haar 800 meter. Op de 1.500 m nam Sifan nog brons mee. De BBC noemde Sifan ‘The Greatest Ever’.
Eliud Kipchoge won overtuigend zijn tweede Olympische marathon. Uiterlijk onbewogen voerde hij de kopgroep aan. Bij het 35-kilometerpunt zette Kipchoge een versnelling in en liep weg uit de kopgroep. Het tempo van alle andere lopers in het restant van de kopgroep zakte meteen in.
Kipchoge is de grootste allertijden. Tweemaal Olympisch goud op de marathon. Het wereldrecord staat op zijn naam. In de geregisseerde race ‘breaking2’ in Wenen liep Kipchoge als eerste de marathon onder de 2 uur. Eliud heeft afgelopen 8 jaar 17 marathons gelopen. Slechts twee keer won hij niet. Er staat geen maat op Eliud Kipchoge.
We wisten dat Abdi Nageeye een goede marathonloper is. Dat Nageeye vrijwel de hele marathon bij Eliud Kipchoge kon blijven was geweldig. Met een zilveren 2:09:58 finishte Nageeye op slechts 1:20 achter Kipchoge. Nageeye had aan het eind nog de macht om zijn Belgische vriend en trainingsmaat Bashir Abdi aan brons te helpen. Nageeye leek in de laatste kilometers even verstoord toen hij zijn petje met ijsblokjes verloor. Hij herpakte zich meteen met de zilveren plak als geweldig eindresultaat.
Van de 103 atleten aan de startstreep van de marathon voor mannen haalden 76 de finish. Dat is 74%. De uitslagen van alle onderdelen zijn te vinden op de officiële website Olympics.com, inclusief de marathons van vrouwen en mannen.
Wat kan Andrea Deelstra?
We weten dat de 36-jarige Andrea Deelstra zich optimaal heeft voorbereid op de Olympische marathon en in topvorm is. Haar voorbereidingstraject begon 5 jaar geleden meteen na de Olympische Spelen in Rio. In Rio eindigde ze onder zonnige en zeer warme omstandigheden met een voor haar teleurstellend 2:40:49 op de 60ste plaats. De weersomstandigheden bij de marathon in Sapporo waren gelijkwaardig aan die in Rio2016.
Andrea is met haar 1,63 meter een lichtgewicht. In principe is dit een voordeel onder warme omstandigheden. Wijs geworden door haar ervaringen pakte Andrea de voorbereiding voor Tokio zeer serieus op.
Zo had Andrea met een zwembad in de buurt geregeld dat ze in de EHBO ruimte op een loopband met Tacx kon trainen. Dat deed Andrea ook met de kachel aan en twee stomende waterkokers in de badkamer. Een paar keer kon ze testen in de klimaatkamer op Papendal.
Net als diverse andere Nederlandse Olympiërs heeft ze een hoogtestage gedaan in Sankt Moritz.
Al met al zou meer professionele begeleiding op het gebied van voeding en omgang met warmte welkom zijn geweest. Veel tijd en energie is gaan zitten in uitzoekwerk. Zo werden dubbelwandige bidons aangeschaft om te vullen met een ijsslurry en klaar te laten zetten op de verversingsposten langs het marathonparcours. De ijsslurry machine kon helaas niet mee naar Japan.
Ze kwam op het spoor van een petje waarin ijsblokjes kunnen om het hoofd koel te houden.
Andrea kwalificeerde zich in Valencia (december 2020) met 2:28:28 voor de Olympische Spelen. Deze tijd konden we vooraf alleen niet als maatstaf nemen voor wat Andrea in Japan kan. Gewoonlijk gaat Andrea niet voor verbetering van haar PR, maar voor de klassering.
Om een goede referentie te hebben, moesten we zelfs terug naar 2015. Op 30-jarige leeftijd liep ze tijdens de marathon van Berlijn haar PR: 2:26:46. Aangezien Andrea in de vorm van haar leven is, gingen we van deze tijd uit, maar niet zonder het te corrigeren voor haar leeftijd (6 jaar ouder) én de schoenen waar ze op loopt, de Nike Vaporfly Next%.
Met deze correcties komen we op een richttijd van 2:24:00 voor Andrea. Onder de omstandigheden van Berlijn uiteraard, 15°C en 70% relatieve vochtigheid.
De weersvoorspelling voor Sapporo waren wat wisselend. Daarom hadden we op basis van 2:24:00 een tabelletje gemaakt met de haalbare tijden van Andrea bij 25°C en 28°C en verschillende luchtvochtigheden. Op basis van de laatste weersverwachtingen leek ons 2:29:24 reëel als haalbare tijd voor Andrea. In de tabel is dit met oranje aangegeven.
De percentages in de tabel zijn min of meer geldig voor alle atleten. Heel grote atleten hebben wel iets meer nadeel. Voor goed geacclimatiseerde atleten die klein van stuk zijn, kan het wat gunstiger uitvallen.
Andrea’s marathon
Met een klassering bij de eerste 10 als doel startte Andrea. De eerste 15 km kon Andrea de kopgroep goed volgen. Het ging zo’n beetje in het tempo dat naar ons idee voor Andrea haalbaar is. Wij vonden het een verstandige richttijd om mee te starten en zo mogelijk in de tweede helft van de marathon wat te versnellen. Andrea dronk goed, koelde goed, ververste steeds het ijs dat ze letterlijk in haar pet gooide.
Omstreeks het 17-kilometerpunt begon een oude blessure op te spelen. Andrea kreeg last van de beenheffer in haar linkerbeen, de grote lendenspier, en kon niet voluit doorlopen. In onderstaande tabel zie je dat ze vanaf dat punt tijd begint te verliezen ten opzichte van de kopgroep.
Sowieso was de marathon een grote afvalrace op de eindeloze brede wegen. In de slijtageslag wordt de kopgroep steeds kleiner. Steeds meer atletes stappen uit. Van de 88 deelneemsters aan de start finishen uiteindelijk 73 atletes (83%). 1 op de 6 stapte uit.
16 seconden voor wereldrecordhoudster Brigit Kosgei won de eveneens Keniaanse Peres Jepchirchir de vrouwenmarathon (2:27:20). Voor je beeld: tot op de finish stak een grote zak ijs uit de sportbeha van Kosgei.
De televisiecommentator vroeg zich een paar keer af waar Andrea bleef. Net voorbij het 30-kilometerpunt verloor Andrea veel tijd. Ze stopte en wandelde even om de zere plek boven aan haar dijbeen te masseren en haar heup los te gooien. Andrea verloor hier vijf minuten. Daarna pakte ze de draad weer op.
Uiteindelijk verloor Andrea gemiddeld 11 seconden per kilometer. Had ze ongestoord kunnen doorlopen, dan zou die 2:29:24 bij benadering in haar bereik hebben gelegen. De achtste plek in het uiteindelijk klassement. Petje af voor Andrea Deelstra. Haar doelstelling vooraf was reëel. Jammer van de blessure.
Met een gebaar van “helaas meer zat er niet in” kwam Andrea Deelstra als 44ste juichend over de eindstreep. Ze zag er relatief fris uit. Hopelijk herstelt ze vlot van de zware inspanningen en houdt ze er geen blijvende schade aan over. Het waren gewoon geen gezonde omstandigheden om een marathon te lopen. Over drie jaar in Parijs komen er nieuwe kansen onder vermoedelijke gunstigere klimatologische omstandigheden.
Je kunt alles over de invloeden op je prestaties uitgebreid nalezen in ons boek Hardlopen met Power!.
The post Hoe verliep de marathon bij de Olympische Spelen van Tokio? appeared first on Het geheim van hardlopen.